Slavoj Žižek sprak op Liberty Plaza een toespraak uit voor Occupy Wall Street-demonstranten. Hieronder de volledige tekst.
Wordt niet verliefd op jezelf, op de fijne tijd die we hier hebben met elkaar. Feest vieren is makkelijk; de echte proef op de som is wat er de volgende dag nog van overblijft, hoe ons dagelijks leven erdoor wordt veranderd. Word verliefd op harde, geduldige arbeid: wij staan aan het begin, het einde is nog niet in zicht. Dit is de kern van onze boodschap: het taboe is doorbroken, we leven niet in de best denkbare wereld; het is ons toegestaan, ja, we zijn het zelfs verplicht na te denken over alternatieven. We hebben een lange weg te gaan, en binnenkort zullen we de werkelijk moeilijke vragen moeten aankaarten: niet de vragen over wat we níet willen, maar over wat we wel willen. Welk sociaal systeem kan het huidige kapitalisme vervangen? Welk nieuw type leiders hebben wij nodig? De twintigste-eeuwse alternatieven hebben overduidelijk niet gewerkt.
´het probleem ligt niet in corruptie of hebzucht; het probleem is het systeem,dat je tot hebzucht verleidt´
Geef dus niet de schuld aan mensen en hun houding: het probleem ligt niet in corruptie of hebzucht; het probleem is het systeem,dat je tot hebzucht verleidt. De oplossing ligt niet in “Main Street in plaats van Wall Street”, maar in het veranderen van het systeem op die punten waar Main Street zonder Wall Street niet kan functioneren. Wees niet alleen op je hoede voor vijanden, maar ook voor valse vrienden die zich voordoen als aanhangers, maar al druk doende ons protest te verwateren: zoals we koffie zonder cafeïne, bier zonder alcohol en ijs zonder vet kunnen krijgen, zo zullen zij proberen ons te laten verworden tot een onschadelijk moreel protest. Maar de reden dat we hier zijn, is dat we genoeg hebben van een wereld waarin het recyclen van onze colablikjes, een donatie van een paar dollar aan een goed doel of het kopen van een Starbucks-cappuccino waarvan 1 procent naar de Derde Wereld gaat, genoeg is om ons een goed gevoel te geven. Nu we werk en marteling hebben uitbesteed, nu de huwelijksbureaus zelfs onze afspraakjes uitbesteden, zien we in dat we al een hele tijd toestaan dat onze politieke verplichtingen worden uitbesteed. We willen ze terug.
Zij zullen zeggen dat we on-Amerikaans zijn. Maar als conservatieve fundamentalisten je willen vertellen dat Amerika een christelijk land is, onthoud dan wat christendom is: de Heilige Geest, de vrije egalitaire gemeenschap van gelovigen verenigd door liefde. Wij hier zijn de Heilige Geest; die op Wall Street zijn heidenen die valse afgoden aanbidden.
Zij zullen zeggen dat we gewelddadig zijn, dat onze taal gewelddadig is: “bezetting” enzovoorts. Ja, we zijn gewelddadig, maar alleen zoals Mahatma Ghandi gewelddadig was. Wij willen met alle geweld een eind maken aan hoe de dingen nu gaan. Maar wat stelt dat puur symbolische geweld voor, vergeleken met het geweld dat nodig is om het wereldwijde kapitalistische systeem gaande te houden?
Zij noemen ons losers, maar zijn zij op Wall Street niet de ware verliezers, en zijn zij niet gered met honderden miljarden van óns geld? Jullie worden socialisten genoemd, maar in de Verenigde Staten is er al socialisme ‒ voor de rijken. Zij zullen zeggen dat jullie het privé-eigendom niet respecteren. Maar de speculatie op Wall Street die leidde tot the crash van 2008 heeft meer persoonlijke eigendommen weggevaagd dan wij hier ooit zouden kunnen wegvagen, al zouden we er dag en nacht aan werken. Denk maar aan de duizenden huizen waarop beslag is gelegd…
Als met communisme het systeem wordt bedoeld dat in 1990 terecht ineenstortte, zijn wij geen communisten. Vergeet bovendien vooral niet, dat de communisten die nu nog aan de macht zijn, het meest nietsontziende kapitalisme bedrijven ‒ in China. Het succes van het communistische kapitalisme is zelfs een onheilspellend voorteken dat in het huwelijk tussen kapitalisme en democratie een scheiding aanstaande is. Wij zijn alleen communisten in die zin, dat we geven om de gemeenschap, de gemeenschap van de natuur, de kennisgemeenschap, die door het systeem worden bedreigd.
´Wij zijn geen dromers; wij ontwaken uit een droom die verandert in een nachtmerrie´
Zij zullen zeggen dat jullie dromers zijn, maar de ware dromers zijn degenen die denken dat de dingen, op wat cosmetische veranderingen na, nooit zullen veranderen. Wij zijn geen dromers; wij ontwaken uit een droom die verandert in een nachtmerrie. Wij maken niets kapot; wij zijn slechts getuigen van hoe het systeem zichzelf langzaam maar zeker kapot maakt. We kennen allemaal dat klassieke beeld uit tekenfilms: de kat komt bij een afgrond, maar blijft doorlopen, botweg het feit negerend dat hij geen vaste grond meer onder de voeten heeft. En hij valt pas als hij omlaag kijkt en de peilloze diepte ziet. Wat wij doen is alleen degenen die aan de macht zijn, eraan herinneren eens naar beneden te kijken…
Is verandering echt mogelijk? Vandaag de dag zijn het mogelijke en het onmogelijke op een eigenaardige manier verdeeld. In de domeinen van persoonlijke vrijheid, wetenschap en technologie behoort het onmogelijke steeds vaker tot de mogelijkheden: “niets is onmogelijk” (dat wordt ons althans verteld); we kunnen genieten van seks in al zijn perverse varianten; we kunnen complete archieven aan muziek, films en televisieseries downloaden; ruimtereizen staan voor iedereen open (mits je geld hebt…); we kunnen onze fysieke en mentale mogelijkheden vergroten door in te grijpen in ons genoom, zelfs tot de technognostische droom aan toe, waarbij we onsterfelijkheid bereiken door onze identiteit te transformeren tot een softwareprogramma. Aan de andere kant worden we in het sociale domein constant overspoeld met “U zult niet” ‒ deelnemen aan collectieve politieke daden (die noodzakelijkerwijs eindigen in totalitaire terreur), of vasthouden aan de oude verzorgingsstaat (het maakt u niet-concurrerend en leidt to economische crisis), of uzelf isoleren van de wereldwijde markt en zo verder. Als ons bezuinigingen worden opgelegd, wordt ons steeds verteld dat dat gewoon nodig is. Misschien is het tijd deze mogelijkheden en onmogelijkheden om te draaien; misschien kunnen we niet onsterfelijk worden, maar zijn meer solidariteit en gezondheidszorg wél mogelijk.
Half april 2011 berichtten de media dat de Chinese overheid in bioscopen en op televisie films over tijdreizen of alternatieve geschiedenis heeft verboden. Het argument was dat zulke films aan serieuze, historische zaken een onaanvaardbare frivoliteit toevoegen; zelfs een fictieve vlucht in een andere realiteit wordt als te gevaarlijk gezien. Wij, in het liberale Westen, hebben zo’n expliciet verbod niet nodig: ideologie oefent al genoeg materiële kracht uit om te voorkomen dat verhalen over een alternatieve geschiedenis serieus worden genomen. We kunnen ons makkelijk het einde van de wereld voor te stellen, getuige de talloze apocalyptische films, maar het einde van het kapitalisme niet.
In een oude mop uit de voormalige DDR krijgt een Duitser een baan in Siberië. Hij weet dat al zijn correspondentie zal worden gelezen door de censoren en hij zegt tegen zijn vrienden: “Laten we een code gebruiken: als je een brief van me krijgt die met gewone, blauwe inkt is geschreven, is het waar wat ik schrijf; als hij in rode inkt is geschreven is het niet waar.” Na een maand ontvangen zijn vrienden de eerste brief. Hij is geschreven in blauwe inkt: “Het is hier fantastisch: de winkels zijn goed bevoorraad, er is eten in overvloed, de appartementen zijn groot en goed verwarmd, de bioscopen vertonen westerse films en er zijn heel veel mooie meisjes die wat met we willen. Het enige wat ik hier niet kan krijgen, is rode inkt.” Is dit niet precies onze situatie tot nu toe? We genieten alle vrijheden die we ons kunnen wensen; het enige wat ontbreekt is de rode inkt: we voelen ons vrij omdat we de taal ontberen om onze onvrijheden in uit te drukken. Dat we de rode inkt niet hebben, betekent dat alle termen die we gebruiken om het huidige conflict te duiden, “War on Terror”, “vrijheid en democratie”, “mensenrechten”, et cetera., ONWAAR zijn. Ze mystificeren onze perceptie van de situatie in plaats van ons erover na te laten denken. Jullie, hier, geven ons allemaal die rode inkt.
